H ευρωπαϊκή περιπλάνηση του ΠΑΟΚ στο κύπελλο UEFA, που από την περίοδο 2009-2010 μετονομάστηκε σε UEFA Europa League, ξεκίνησε μ’ ένα μεγάλο ραντεβού εναντίον της Μπαρτσελόνα των Κρόιφ, Σοτίλ, Ρέσακ και Νέεσκενς στην Τούμπα για τον α’ γύρο της περιόδου 1975-΄76. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1975 με τον Gyula Lorant στον πάγκο της η ομάδα και μπροστά σε σχεδόν 50.000 θεατές (45.200 εισιτήρια) θα επικρατήσει με 1-0 (το γκολ ο Γιώργος Κούδας στο 72’), αλλά στη ρεβάνς του Camp Nou θα γνωρίσει βαριά ήττα με 6-1 και θα αποκλειστεί από την συνέχεια της διοργάνωσης. .
Την σεζόν 1982-’83 θα αποκλείσει στον α’ γύρο την γαλλική Σοσό στην παράταση (1-0 ο πρώτος αγώνας, 2-1 η ρεβάνς με σκόρερ για τον ΠΑΟΚ τον Χρήστο Δημόπουλο) για να φτάσουμε ένα χρόνο αργότερα σε μια άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή στιγμή της ομάδας, που παρά τον αποκλεισμό της, έχει μείνει χαραγμένη στις μνήμες των φιλάθλων της.
Για την περίοδο 1983-84 ο ΠΑΟΚ θα κληρωθεί να αντιμετωπίσει την Μπάγερν Μονάχου των Ρουμενίγκε, Αουγκεντάλερ και των άλλων αστέρων της γερμανικής ομάδας. Το πρώτο ματς στην Τούμπα (19/10/1983) έληξε ισόπαλο 0-0 και η ρεβάνς στο Ολυμπιακό Στάδιο του Μονάχου στις 2 Νοεμβρίου 1983 παραμένει ακόμα και σήμερα αξέχαστη. Ύστερα από τιτανομαχία 120 λεπτών ο αγώνας θα οδηγηθεί στη διαδικασία των πέναλτι, όπου ο ΠΑΟΚ έχασε με 9-8!
Ο Μαραντόνα στην Τούμπα
Την περίοδο 1988-89 η ομάδα κληρώθηκε να αντιμετωπίσει τη Νάπολι στον α’ γύρο του κυπέλλου UEFA. Μια Νάπολι με ηγέτη τον Ντιέγκο Μαραντόνα και στη διάθεσή της τον πασίγνωστο Βραζιλιάνο Καρέκα και πλήθος άλλων αστέρων. Ο ΠΑΟΚ είχε χάσει 1-0 στο Σαν Πάολο και τα εισιτήρια της ρεβάνς είχαν εξαντληθεί μια εβδομάδα πριν από το ματς που έγινε στις 21/9/1988 στην κατάμεστη Τούμπα. Η Νάπολι προηγήθηκε με τον Καρέκα και ισοφάρισε ο Γιώργος Σκαρτάδος για τον ΠΑΟΚ στο β’ ημίχρονο.
Ακόμη ένας αποκλεισμός στη διαδικασία των πέναλτι έρχεται στον α’ γύρο του κυπέλλου UEFA την περίοδο 1990-’91. Το 0-0 σφράγισε τις προσπάθειες των παικτών του ΠΑΟΚ και της Σεβίλλης, με τους Ισπανούς να παίρνουν την πρόκριση με 3-4 στα πέναλτι! Ο Δικέφαλος την περίοδο 1991-92 θα αποκλείσει στον α’ γύρο την Μαλίν από το Βέλγιο, αλλά έδωσε τον πρώτο αγώνα κόντρα στην Τιρόλ Ινσμπουργκ κεκλεισμένων των θυρών, λόγω τιμωρίας του από την UEFA για επεισόδια στον αγώνα της Τούμπας κόντρα στη Μαλίν.
Τα χειρότερα για τον σύλλογο έρχονται ένα χρόνο αργότερα. Ο ΠΑΟΚ κληρώνεται να αντιμετωπίσει στον α’ γύρο του κυπέλλου UEFA την Παρί Σεν Ζερμέν. Ο πρώτος αγώνας στο Παρκ ντε Πρενς του Παρισιού ισοδυναμούσε με το πρώτο ευρωπαϊκό ματς του Γάλλου David Ginola και τον ΠΑΟΚ να κατεβαίνει στο γήπεδο με πολλές απουσίες βασικών ποδοσφαιριστών του. Μάλιστα από το 63ο λεπτό, αγωνίστηκε με δέκα ποδοσφαιριστές, λόγω αποβολής του Αλέξη Αλεξίου. Το τελικό 2-0 δίνει τον πρώτο λόγο στη γαλλική ομάδα, αλλά η ρεβάνς της Τούμπας στιγματίζεται από τα μεγάλης έκτασης επεισόδια με το τέλος του α’ ημιχρόνου, όπου ήδη η Παρί ήταν μπροστά στο σκορ με 0-2 κι όλα είχαν κριθεί. Ο Ολλανδός διαιτητής John Blankenstein και ο Ούγγρος παρατηρητής, Karoly Palotai κλείνουν το φύλλο αγώνα και στις 4 Οκτωβρίου η πειθαρχική Επιτροπή της UEFA ανακοίνωσε ότι:
- Ο αγώνας κατακυρώνεται υπέρ της Παρί Σεν Ζερμέν με σκορ 0-3.
- Να αποκλείσει το σωματείο ΠΑΟΚ Θεσσαλονίκη από κάθε διοργάνωση της UEFA για τις δύο προσεχείς περιόδους για τις οποίες ενδεχομένως θα προκρίνονταν.
Επιστροφή στην Ευρώπη
Ο ΠΑΟΚ υπέβαλλε έφεση κατάφερε να μειώσει σε ένα χρόνο την ποινή αποκλεισμού του από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις και επέστρεψε στα κύπελλα Ευρώπης την περίοδο 1997-’98. Ο πρώτος αγώνας εναντίον της Σπάρτακ Τρνάβα παραμένει αξέχαστος για την απίστευτη ανατροπή. Ο ΠΑΟΚ βρέθηκε πίσω στο σκορ με 0-3 στο 30ο λεπτό (!) και γύρισε το ματς σε 5-3, αν και αγωνιζόταν με 10 παίκτες, λόγω αποβολής του Σπύρου Μαραγκού. Στη ρεβάνς ο Θόδωρος Ζαγοράκης θα σκοράρει και θα σφραγίσει την πρόκριση (0-1) στον α’ γύρο του κυπέλλου UEFΑ, όπου η κλήρωση φέρνει την Άρσεναλ του Αρσέν Βενγκέρ στο δρόμο του Δικεφάλου.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1997 ο Κώστας Φρατζέσκος δίνει τη νίκη με 1-0 και στις 30 Σεπτεμβρίου 1997 ο ΠΑΟΚ με 3.500 φίλους στο πλευρό του θα γράψει ιστορία στο Highbury του Λονδίνου. Η Άρσεναλ θα ισοφαρίσει το σκορ του α’ αγώνα μόλις στο 22’ με τον Ολλανδό Dennis Bergkamp, θα πιέσει αναζητώντας ένα δεύτερο γκολ, αλλά τρία λεπτά πριν από το φινάλε του αγώνα, ο Ζήσης Βρύζας θα νικήσει ολόκληρη την αγγλική άμυνα και με δυνατό σουτ θα ισοφαρίσει σε 1-1 χαρίζοντας στην ομάδα μια ιστορική πρόκριση επί της μετέπειτα νταμπλούχου Αγγλίας.
Η ευρωπαϊκή πορεία θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Ο ΠΑΟΚ θα σημειώσει στις 16 Σεπτεμβρίου 1999 τη μεγαλύτερη εκτός έδρας νίκη του επικρατώντας με 7-0 της Λοκομοτίβ στην Τιφλίδα και στη συνέχεια της διοργάνωσης θα αποκλειστεί από την Μπενφίκα στη διαδικασία των πέναλτι. Η πρόκριση επί της ιταλικής Ουντινέζε ένα χρόνο αργότερα έρχεται με την εντυπωσιακή νίκη (3-0) στην παράταση. Τη σεζόν 2001-2002 ο ΠΑΟΚ θα πετύχει τη μεγαλύτερη εντός έδρας νίκη με 6-1 επί της Μαρίλα Πρίμπραμ, ενώ την περίοδο 2002-03 θα πανηγυρίσει μέσα στη Ζυρίχη την πρόκριση επί της ελβετικής Γκρασχόπερ με γκολ του Δημήτρη Μάρκου στο 90′.
Την περίοδο 2005-2006 για το κύπελλο UEFA, που έχει πλέον την μορφή των ομίλων, ο ΠΑΟΚ θα αποκλείσει την ουκρανική Μέταλουρκ (1-1 στην Τούμπα, 2-2 στην Ουκρανία) και συμμετείχε στους ομίλους της διοργάνωσης κόντρα σε Σαχτάρ, Στουτγάρδη, Ρεν και Ραπίντ Βουκουρεστίου.
Πρόκριση στην Πόλη
Η επιστροφή στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας, το 2009 συνοδεύτηκε από τον αποκλεισμό της ομάδας από τους ομίλους κόντρα στην ολλανδική Χέρενφεϊν, αλλά τα καλύτερα για τον Σύλλογο έρχονται τις επόμενες δύο χρονιές. Μετά τον αποκλεισμό του από το Champions League, ο ΠΑΟΚ συνεχίζει την σεζόν 2010-2011 στο Europa League. Στα πλέι οφ κληρώθηκε να αντιμετωπίσει την τουρκική Φενερμπαχτσέ. Η επιστροφή της ομάδας στις ρίζες της, την Κωνσταντινούπολη, τον Αύγουστο του 2010, συνοδεύεται από την μεγάλη πρόκριση στους ομίλους. Το 1-0 στον πρώτο αγώνα της Τούμπας αφήνει τα πάντα ρευστά για την ρεβάνς στις 27 Αυγούστου στο Σουκρού Σαράτσογλου. Περίπου 3.000 Ελληνες ακολουθούν την ομάδα στην Πόλη. Ο Δικέφαλος του Βορρά, έχασε εκπληκτικές ευκαιρίες κυρίως με τον Σαλπιγγίδη, δέχτηκε γκολ στο τέλος του α’μέρους από τη Φενέρ, αλλά η «χρυσή» αλλαγή του Δερμιτζάκη, ο Μουσλίμοβιτς έβαλε τη σφραγίδα του στη μεγαλειώδη όσο και ιστορική πρόκριση, στην παράταση.
Στους ομίλους ο… πρωτάρης ΠΑΟΚ θα τα πάει όχι απλά καλά, αλλά περίφημα κερδίζοντας το εισιτήριο για την νοκ άουτ φάση των «32» με αντιπάλους την Βιγιαρεάλ, την Ντιναμό Ζάγκρεμπ και την Κλαμπ Μπριζ. Πάλεψε στα ίσια απέναντι στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, αλλά αποκλείστηκε (0-1, 1-1) για να ξαναβρεθεί στους ομίλους και στη φάση των «32» της διοργάνωσης έναν χρόνο αργότερα.
Διπλό στο Λονδίνο
Ο Δικέφαλος αφού ξεπέρασε τα εμπόδια της Βαλερένγκα και της Καρπάτι, κληρώθηκε στους ομίλους την σεζόν 2011-2012 με αντιπάλους την Τότεναμ, την Ρούμπιν Καζάν και την Σάμροκ Ρόβερς. Θα περάσει πρώτος και αήττητος στην επόμενη φάση, με κορυφαία στιγμή την νίκη του με 2-1 στο «Γουάιτ Χαρτ Λέιν» επί της Τότεναμ στις 30 Νοεμβρίου 2011. Στους «32» θα αποκλειστεί από την Ουντινέζε. Το 2012, ο αποκλεισμός από τη Ραπίντ Βιέννης ήταν μια κακή ευρωπαϊκή παρένθεση για τον ΠΑΟΚ. Τη σεζόν 2013-14, ο Δικέφαλος τερμάτισε αήττητος στον όμιλο με τις ΑΖ Αλκμααρ, Σαχτέρ Καραγκαντί, Μακάμπι Χάιφα, πήρε την πρόκριση για τους 32 – την τρίτη σε τέσσερα χρόνια – και αποχαιρέτησε την Ευρώπη στο Ντα Λουζ κόντρα στην Μπενφίκα.
Υποκλίθηκε η Ντόρτμουντ
Το 2014-15, ο ΠΑΟΚ έπρεπε να ξεπεράσει το εμπόδιο της Ζίμπρου Κισινάου για να περάσει στους ομίλους και παρότι ηττήθηκε 1-0 στη Μολδαβία, πήρε εύκολα την πρόκριση χάρη στη δύναμη της Τούμπας στον επαναληπτικό. Η κλήρωση τον έφερε αντιμέτωπο με τις Φιορεντίνα, Γκινγκάμπ και Ντινάμο Μινσκ. Εδώ το πλεονέκτημα της έδρας δεν βοήθησε ιδιαίτερα. Ο ΠΑΟΚ γνώρισε δύο ήττες στη Θεσσαλονίκη και δεν μπόρεσε να προχωρήσει περισσότερο στη διοργάνωση.
Το καλοκαίρι του 2015 ήταν ένα από τα πιο περίεργα και δύσκολα των τελευταίων χρόνων. Για πρώτη φορά ο ΠΑΟΚ μπήκε από νωρίς στη διαδικασία των προκριματικών. Το πρώτο ματς ήταν στα μέσα Ιουλίου και οι όμιλοι ήταν τρεις γύρους μακριά. Χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και με την ομάδα ν’ αλλάζει σε κάθε αγώνα λόγω των διαφοροποιήσεων στο ρόστερ, ο Ίγκορ Τούντορ οδήγησε την ομάδα μακριά από περιπέτειες. Η Λοκομοτίβα Ζάγκρεμπ προκάλεσε άγχος με το καλημέρα νικώντας 2-1, αλλά παραδόθηκε στην Τούμπα (6-0), η Σπάρτακ Τρνάβα το πάλεψε, μα δεν μπορούσε (1-0, 1-1) και η Μπρόντμπι δεν κατάφερε ποτέ να αντιμετωπίσει την πίεση της γεμάτης έδρας του ΠΑΟΚ. 5-0 με πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Μακ, ο οποίος σημείωσε χατ τρικ και ο επαναληπτικός (1-1) είχε τυπικό χαρακτήρα.
Στους ομίλους, ο ΠΑΟΚ στάθηκε άτυχος. Άτυχος στην κλήρωση που έβγαλε απέναντί του τις Ντόρτμουντ, Κράσνονταρ, Γκαμπάλα, άτυχος και στο γήπεδο. Ο Δικέφαλος έχασε στις λεπτομέρειες τις νίκες κόντρα και στις τρεις ομάδες στα πρώτα ματς και βρέθηκε να παίζει με την πλάτη στον τοίχο στη Ρωσία κόντρα στην Κράσνονταρ. Αυτό που μένει από την πορεία είναι η τεράστια νίκη στη Γερμανία επί της Ντόρτμουντ. Ο αδιάφορος ΠΑΟΚ έδειξε πως έχει βαριά φανέλα και άλωσε το Signal Iduna Park σε μια από τις μεγαλύτερες βραδιές της ευρωπαϊκής ιστορίας του.
Μαγικό βράδυ στην Τοσκάνη
Με τον Βλάνταν Ιβτς στον πάγκο, το καλοκαίρι του 2016, ο ΠΑΟΚ πέρασε με δύο εύκολες νίκες από την Ντιναμό Τιφλίδας και συνέχισε με …αέρα στον όμιλο απέναντι στην Σλόβαν Λίμπερετς και την Καραμπάχ. Κόλλησε στο 0-0 με την Φιορεντίνα στην Τούμπα, αλλά το παιχνίδι στο Αρτέμιο Φράνκι ήταν, όπως αποδείχτηκε, μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Από αυτές που μένουν ανεξίτηλες στις ευρωπαϊκές μνήμες του ΠΑΟΚ.
Απέναντι στην Φιορεντίνα του Πάουλο Σόουζα, ο ΠΑΟΚ έκανε ένα εκπληκτικό παιχνίδι και κατάφερε να προηγηθεί με γκολ των Σάκχοφ και Κάμπος. Ισοφαρίστηκε μεν, αλλά το κερασάκι στην τούρτα …τοποθετήθηκε στο 90+3 από τον Γκάρι Ροντρίγκες και το υπέροχο γκολ του.
Πανάξια, λοιπόν, ο ΠΑΟΚ προκρίθηκε ως δεύτερος από τον όμιλό του και στους «32» της διοργάνωσης βρήκε στο δρόμο του τη Σάλκε. Παρά τις υψηλές προσδοκίες, ωστόσο, η πρόκριση χάθηκε στην Τούμπα, στο πρώτο ματς, με τους Γερμανούς να κερδίζουν 3-0. Στην Αουφ Σάλκε Αρένα το ματς ήταν μεν διαφορετικό και το 1-1 αξιοπρεπές σκορ, μα ανεπαρκές για την ανατροπή…
Τρεις δύσκολες σεζόν
Καλοκαίρι του 2017 και ο ΠΑΟΚ ξεκίνησε με μία νίκη και μία ισοπαλία στον 2ο προκριματικό γύρο κόντρα στην Ολιμπίκ Ντόνετσκ. Επόμενη αντίπαλος στα play offs η σουηδική Εστερσουντ. Πρώτο ματς του Ραζβάν Λουτσέσκου στον πάγκο με τον Δικέφαλο να υποδέχεται την Εστερσουντ και να κερδίζει 3-1. Δεν προδιαγραφόταν φυσικά, αυτό που ακολούθησε. Ναι μεν οι Σουηδοί είχαν αποκλείσει τη Γαλατά Σαράι στον 2ο γύρο, αλλά ουδείς περίμενε να δεχθεί ο ΠΑΟΚ δύο γκολ σε επτά λεπτά, να καταρρεύσει και να αποκλειστεί με οδυνηρό τρόπο από τους ομίλους.
Την επόμενη σεζόν ο ΠΑΟΚ, μετά τον αποκλεισμό του από την Μπενφίκα, βρέθηκε στον 12ο όμιλο του Europa League, μαζί με τις Τσέλσι, Μπάτε Μπορίσοφ και Μολ Βίντι. Ο Δικέφαλος «κατάφερε» να ηττηθεί δύο φορές από τη Βίντι, μία φορά από την Μπάτε Μπορίσοφ μέσα στην Τούμπα και δύο φορές από την Τσέλσι.
Το καλοκαίρι του 2019, μετά τον πικρό αποκλεισμό από τον Αγιαξ, ο ΠΑΟΚ κλήθηκε να αντιμετωπίσει στα play offs του Europa League τη Σλόβαν Μπρατισλάβας. Το έργο φαινόταν εύκολο, μα φευ… Ο Δικέφαλος ηττήθηκε 1-0 στη Σλοβακία, με γκολ που δέχτηκε στις καθυστερήσεις μετά από σύγχυση στην άμυνά του και στην Τούμπα επιβεβαιώθηκε το χειρότερο σενάριο. Η ομάδα του Αμπέλ Φερέιρα κέρδισε μεν 3-2, είχε τις ευκαιρίες να φτάσει ακόμα και σε τέταρτο γκολ, ωστόσο τα δύο γκολ που δέχτηκε ήταν αρκετά για να στείλουν την Σλόβαν στους ομίλους και όχι τον Δικέφαλο.
Η πρόκριση χάθηκε με την Ομόνοια
Ο Οκτώβριος του 2020 βρήκε τον ΠΑΟΚ στον Ε’ όμιλο του Europa League, μαζί με τις Αϊντχόβεν, Γρανάδα και Ομόνοια Λευκωσίας. Αρχισε νωθρά ο Δικέφαλος με 1-1 στην Τούμπα κόντρα στην Ομόνοια (ισοφάρισε ο Μουργκ στο 56’) και συνέχισε με τον ίδιο τρόπο στη Γρανάδα (0-0).
Το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου στην Τούμπα, ωστόσο, παρουσιάζοντας ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο κέρδισε 4-1 την Αϊντχόβεν, παρότι οι Ολλανδοί προηγήθηκαν με πέναλτι στο 20’. Στην επανάληψη ήταν που «ζεστάθηκε η μηχανή», με τον Σβαμπ να ισοφαρίζει στο 47’, τον Ζίβκοβιτς να φτάνει στο 3-1 με δύο γκολ στο 55’ και στο 66’, αλλά και τον Τζόλη να συμπληρώνει την τετράδα τερμάτων στο 58’. Επόμενο ταξίδι στην Ολλανδία με τον ΠΑΟΚ να μετρά πέντε βαθμούς. Ο Δικέφαλος είχε ένα εκπληκτικό 20λεπτο στην Ολλανδία, προηγήθηκε 2-0, με γκολ των Βαρέλα και Τζόλη, αλλά στη συνέχεια η Αϊντχόφεν πήρε τον έλεγχο, γύρισε το ματς και κέρδισε 3-2.
Η ευρωπαϊκή περιπέτεια για τον ΠΑΟΚ έλαβε τέλος, στη Λευκωσία, καθώς παρότι παρέμενε μία αγωνιστική, έχασε το όποιο πλεονέκτημα είχε, ηττήθηκε 2-1 και σε συνδυασμό με την απόδραση της Αϊντχόβεν από τη Γρανάδα, αποκλείστηκε από τους 32 του Europa League.
Το τελευταίο παιχνίδι του ομίλου στην Τούμπα, αυτό με τη Γρανάδα, είχε καθαρά διαδικαστικό χαρακτήρα, με τις δύο ομάδες να παραμένουν στο μηδέν. Ο ΠΑΟΚ παρέμεινε αήττητος εντός έδρας, ενώ σ’ αυτό το παιχνίδι σύστησε στην Ευρώπη τον μόλις 16 ετών και 10 μηνών Γιώργο Κούτσια, που έγινε ο νεότερος παίκτης στην ιστορία του ΠΑΟΚ, που αγωνίστηκε σε ευρωπαϊκή διοργάνωση.
